Aan de rand van Lewenborg ligt de pittoreske begraafplaats Noorddijk, tegenover de Sint Stephanuskerk.
Beide zijn plekken met een stuk geschiedenis.
Kerk met orgel van Van Oeckelen
De oorsprong van de kerk dateert al uit circa 1250. Het is gebouwd in romanogotische stijl en was van origine een katholieke kerk. In de 17e eeuw werd het een protestantse kerk. Intussen was de kerk drastisch verbouwd en de huidige kerktoren dateert uit 1648.
Het orgel in de kerk is er een van de bekende Groningse orgelbouwer van Oeckelen. Het kerkorgel dateert uit 1864. In de dorpskerk van Garmerwolde hangt tevens een orgel van deze orgelbouwer, die uit Glimmen kwam.
Wie goed kijkt, ziet dat het pompeuze orgel maar net in de kerk past. Het plafond in de kerk is relatief laag. Tussen 2005 en 2006 werd het orgel gerestaureerd.
Rondom de kerk bevinden zich een aantal graven, waarvan een zwart grafmonument in het oog springt. Dat behoort toe aan Pieter Boeles, die lange tijd predikant was in de Sint Stephanuskerk, tussen 1827 en 1870.
Boeles werd naast predikant bekend door een woordenboek der Groningse taal.
Zoals zoveel kerkklokken, werden ook de klokken van de Stephanuskerk tijdens de Tweede Wereldoorlog weggehaald door de Duitse bezetter.
Dorp met burgemeester
Tot de samenvoeging met de stad Groningen in 1969 was Noorddijk een dorp met een eigen burgemeester. Het dorp slingerde vanaf het Damsterdiep richting Zuidwolde was zelfs op één plek maar twintig meter breed.
Aan het Damsterdiep is in Ruischerbrug nog het voormalige gemeentehuis te zien, waar tot in de jaren negentig van de vorige eeuw nog trouwerijen plaatsvonden.
Noorddijk ontstond als dorp in de late Middeleeuwen. De stadsweg die door Noorddijk slingert, markeerde een eeuwenoude handelsroute, die tot ver in Duitsland liep.
Begraafplaats Noorddijk
Begraafplaats Noorddijk is laatste rustplaats van ingezetenen uit de omgeving, maar ook van een verzetsstrijder, soldaten van de Royal Air Force die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen en enkele kinderen die getroffen werden door een gruwelijk noodlot.
Pop Dijkema
De naam Pop Dijkema is in deze streek geen onbekende naam. Toen de Canadezen in april 1945 oprukten om de stad te bevrijden van de Duitse bezetter, kroop Dijkema, met gevaar voor eigen leven, in de kelderruimte van de brug aan het Damsterdiep. Hij draaide de brug omlaag zodat de geallieerden een vrije doortocht hadden, richting de stad. Bij deze actie kwam infanteriesoldaat Roy Coffin om het leven. Die ligt begraven op de oorlogsbegraafplaats in Holten.
Pop Dijkema werd na de bevrijding geëerd met een straatnaam. Er kwam een monument bij de oude sluis aan het Damsterdiep. Dijkema overleed in 1959 en ligt sindsdien begraven op de begraafplaats Noorddijk.
RAF-soldaten
Er liggen vier soldaten van de Britse Royal Air Force begraven op Noorddijk. Ze waren met hun vliegtuig teruggekeerd van een bombardement op Emden, toen ze door afweergeschut bij Roodehaan uit de lucht werden geschoten. Het viermanschap, Alexander Muir Harvey, William Gray, John William Hallan en Richard Mannering, vond zijn laatste rustplaats op Noorddijk.
Digna van der Roest
In de zomer van 1982 verdween op klaarlichte dag in de buurt van haar ouderlijk huis in Ulgersmaborg het negenjarige meisje Digna van der Roest. Bij de politie kwamen nauwelijks tips binnen over de verdwijning. Voor het laatst werd ze gezien in de Speenkruidstraat en vanaf dat moment ontbrak ieder spoor van haar. Duikteams van de brandweer werden ingezet, er werd gezocht bij de plekken waar de oostelijke Ringweg werd aangelegd. Overal in de stad hingen raambiljetten met een foto van de vermiste Digna er op.
Na een jaar politieonderzoek belandde de verdwijning van Digna tussen de onopgeloste zaken.
Doorbraak
In september 1983 kwam er een doorbraak in de zaak na een bekentenis van Hannie P. Zij verklaarde Digna te hebben meegelokt naar huis om jonge poesjes te bekijken. In een huis aan de Bilitonstraat werd ze seksueel misbruikt door Hannie en haar partner Ton. Digna werd gewurgd en in de greppel bij Ruinen begraven.
Uiteindelijk vond ze haar laatste rustplaats hier op Noorddijk.
Damaris en Daniel
Nog twee kinderen die begraven liggen op Noorddijk, werden slachtoffer van een gruwelijk drama.
In 2005 vond in Tolbert een familiedrama plaats. Kort daarvoor trok de moeder met de kinderen Damaris van vier en Daniel van twee, in bij haar nieuwe vriend. Door een acute drugspsychose vermoordde de man de kinderen en kon de moeder ternauwernood aan de dood ontsnappen.
Tijdens de uitvaart werden maatregelen getroffen, zodat ook de hevig geëmotioneerde biologische vader van de kinderen de plechtigheid kon bijwonen.
De gewond geraakte moeder kon ook bij de uitvaart aanwezig zijn.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Lewenborger